Opis
Niniejszy tom jest pierwszą monografią autorską w serii Gwary dziś. Z nazwiskiem Profesor Anny Kowalskiej – uczennicy Profesora Witolda Doroszewskiego – związane są fundamentalne prace z zakresu dialektologii polskiej i słowiańskiej; jest współautorką Atlasu gwar mazowieckich oraz Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego (OLA). W samodzielnym dwutomowym atlasie przedstawiła Zróżnicowanie słowotwórcze gwar Mazowsza i Podlasia. Rzeczownik. Praca o nazwach miejsc jest ukoronowaniem wieloletnich studiów i kwerend materiałowych; jest też pierwszą monografią z zakresu gwarowego słowotwórstwa obejmującą cały obszar Polski. Praca jest próbą opisu apelatywnych nazw miejsc w dialektach polskich. Przedmiotem analizy nie są wszystkie wyrazy oznaczające ‘miejsce’, a tylko te, które mają określoną strukturę i wykładniki słowotwórcze w funkcji lokatywnej. Materiał językowy stanowiący podstawę opracowania jest bardzo zróżnicowany, także chronologicznie: obejmuje okres od połowy XIX wieku (Słownik Karłowicza, niektóre źródła zgromadzone w Kartotece Słownika gwar polskich) do czasów współczesnych (wyniki badań terenowych prowadzonych w 2. połowie XX wieku). Wykorzystano dostępne opracowania: atlasowe (atlasy regionalne i o zasięgu ogólnopolskim), opracowania monograficzne poświęcone leksyce i słowotwórstwu gwarowemu, wreszcie obejmujące omawianą tematykę mniejsze opracowania, odnoszące się zarówno do języka ogólnego, jak i do gwar (zob. źródła w Bibliografii). Jest to więc materiał w znacznej części historyczny, co pozostaje w zgodzie z przyjętą koncepcją diachronicznego podejścia do badanej kategorii. Stwarza też możliwość przyjrzenia się rozwojowi NL w czasie, a dzięki uwzględnieniu opracowań tematu na podstawie źródeł historycznych – możliwość obserwowania zmian w obrębie omawianej kategorii zarówno w dialektach, jak i w polszczyźnie ogólnej. W drugiej z wymienionych odmian polszczyzny apelatywne nazwy miejsc jako kategoria słowotwórczo-semantyczna doczekały się systematycznego opracowania, co było możliwe dzięki istnieniu obszernych zbiorów słownikowych – historycznych i współczesnych. Materiał gwarowy tu prezentowany w części wypełnia lukę czasową między staropolszczyzną a polszczyzną współczesną; w części, gdyż było możliwości zebrania materiałów porównawczych z okresu późniejszego (do połowy XIX w.).
