Opis
Tematem książki jest polemika o kryteria i zakres realizmu w sztuce. W roku 1885 Bolesław Prus skrytykował sposób wartościowania sztuki za pomocą kategorii idei, bo jest ona sprzeczna ze zdrowym rozsądkiem. Odpowiedział mu Wiktor Gomulicki, który podważał poznawcze założenia realizmu. W kilku artykułach polemicznych oponenci wysuwali argumenty za i przeciw idealizmowi w sztuce. Repertuar pojęciowy brali z teorii estetycznych Hypolite Taine`a oraz Eugène Verona. Polemika z roku 1885 była kumulacją opinii i sporów, które dotyczyły: naturalizmu w literaturze; tematyki historycznej w malarstwie; malarskiego impresjonizmu; sztuki pomnikowej i alegorii. Tłem były wystąpienia programowe malarzy i pisarzy, którzy się grupowali wokół tygodnika „Wędrowiec”, spór między Stanisławem Witkiewiczem a Henrykiem Struve o sens koloru i światła w malarstwie, ogólnopolska dyskusja wywołana konkursem na pomnik poety Adama Mickiewicza. Zasadnicze głosy polemiczne publikowano w prasie warszawskiej, ale echa wystąpień objęły teren całego kraju.
Obok przedstawienia stanowisk i argumentów głównych oponentów: Prusa i Gomulickiego, książka zawiera materiały do równoległych polemik: Witkiewicza i Struvego o malarstwie; Mariana Massoniusa i Bronisława Białobłockiego o estetyce materialistycznej i idealistycznej; Prusa i Władysława Bogusławskiego o pięknie i brzydocie w sztuce.
