Opis
Gwary są tą odmianą języka narodowego, której chcielibyśmy przypisywać wiele cech dystynktywnych i historycznych. Jednakże jest to odmiana polszczyzny, która ulega ewolucji wraz z resztą odmian językowych. Gwary znalazły się w takim momencie swojego rozwoju, w którym badacze starają się wyłuskiwać elementy typowe dla dialektu, zaś użytkownicy języka lokalnego wybierają formy, które wystarczają dla sprawnego przeprowadzenia aktu komunikacji (zatem nie zawsze o charakterze dialektalnym). Nie bez kozery mówimy współcześnie, że badamy język mieszkańców wsi, a nie typowe gwary.
Przedkładana monografia koncentruje się na opisie kategorii imiennych rzeczownika. Przedmiotem analiz są zjawiska fleksyjne obserwowane we współczesnym języku mieszkańców wielkopolskich wsi (materiały zbierane po 2000 r.) z odniesieniami do materiałów wcześniejszych z l. 50. oraz l. 70–80. zebranych przez poznańskich dialektologów. Zaproponowany opis, choć uwzględnia dane geograficzne i często się odwołuje do elementów geografii dialektalnej, nie jest ujęciem o charakterze geografii językowej. Zarazem opracowanie to nie pretenduje do miana opisu całościowego – dotyczy ciekawszych zjawisk i mechanizmów językowych zaobserwowanych w mowie badanych Wielkopolan. Autorka położyła nacisk na ukazanie dynamiki zmian, nie na opis statyczny typowych cech systemowych. Wnioski płynące z analiz poparte zostały analizami statystycznymi wyekscerpowanych danych językowych. Praca obfituje w liczne, oryginalne przykłady użycia omawianych form.
Opublikowana monografia ma następującą strukturę: wstęp, zawierający aparat naukowy (m.in. stan badań, założenia metodologiczne, cel badań, charakterystyka miejscowości i informatorów), rozdziały dotyczące wybranych zagadnień: kategorii przypadka (Rozdział I. „Dynamika form fleksyjnych w obrębie rodzaju gramatycznego), liczby (Rozdział II. Ewolucja form gwarowych w kategorii przypadka), rodzaju (Rozdział III. Przeobrażenia form fleksyjnych rzeczownika a jego liczba). Całość zamyka podsumowanie, bibliografia, spis tabel oraz indeks form fleksyjnych zawartych w materiałach przywoływanych w pracy.
