Opis
Królewiec (niem. Königsberg, łac. Regiomonti) drugiej połowy XVI i pierwszej połowy XVII wieku to jedno z miast kręgu kultury hanzeatyckiej, w którym opracowane muzycznie utwory weselne, żałobne, hołdownicze oraz na promocje uniwersyteckie, reprezentowane były szczególnie licznie. Potwierdzeniem tego jest zgromadzenie w pracy 249 kólewieckich kompozycji weselnych rozproszonych po wojnie w wielu europejskich archiwach i bibliotekach (Berlin, Getynga, Kaliningrad, Kraków, Londyn, Uppsala, Warszawa, Wilno, Wrocław). Przyjęta konstrukcja z podziałem na część historyczną i analityczno-muzyczną, wynika ze specyfiki utworów okolicznościowych, które poza formą literacką i muzyczną zawierają w sobie pokaźny przekaz historyczny, inspirujący do stawiania szeregu pytań odnośnie do czasu, miejsca i kolejnych etapów uroczystości, jak również w kwestii pozycji społecznej i zawodowej ich adresatów. Przestrzeń miejska trzech miast Królewca (Stare Miasto, Knipawa, Lipnik), w których rozgrywały się kolejne sceny ceremonii weselnych, tworzyła z jednej strony swoistą strefę świąteczną („Festraum”) dostępną wszystkim mieszkańcom (ulice, rynki, kościoły), z drugiej zaś przestrzeń elitarną zarezerwowaną dla najbogatszych warstw kupieckich (Dwory Artusa, ratusze, domy weselne). O strukturze części analityczno-muzycznej zadecydowała nadrzędna technika kształtowania kompozycji (utwory polichóralne) oraz ich forma (motety, pieśni). Królewiecka twórczość weselna to z jednej strony utwory dwuchórowe, utrzymane w stylistyce szkoły weneckiej, a obejmujące zarówno motety, pieśni refrenowe, formy trzyczęściowe, jak też zaawansowane technicznie „weneckie koncerty rondowe”. Wśród motetów dominują niemieckojęzyczne „Spruchmotette”, natomiast bogactwo królewieckich weselnych form pieśniowych potwierdza pięć typów formalnych tego rodzaju utworów: pieśni o strukturze „Bar”, pieśni dwu- i trzyczęściowe, kompozycje o schemacie canzonetty oraz villanelli.
Różnorodność formalna i gatunkowa królewieckich kompozycji weselnych z lat 1585-1645 przywraca muzyce okolicznościowej tego okresu należne jej miejsce nie tylko w historii kultury Prus Książęcych, ale też całego obszaru nadbałtyckiego. Wśród królewieckich kompozytorów twórczości weselnej tego okresu odnajdujemy tak znakomitych kantorów, kapelmistrzów i muzyków jak: Johannes Eccard, Paul Emmelius, Teodor Riccio, Johannes Stobaeus, Johannes Crocker. Pojawiający się na ozdobnych kartach tytułowych ich utworów adresaci różnych zawodów i stanów pozwalają ożywić pamięć o radosnych ceremoniach zaślubin mieszkańców dawnego Królewca, miasta które pod koniec II wojny światowej legło w gruzach i jest dziś określane współczesną „Atlantydą Północy”.
